De Landelijke Registratie Orthopedische Implantaten (LROI) is een register waarin informatie rondom gewrichtsprothese-ingrepen wordt vastgelegd. Revisie-ingrepen aan prothesen, bijvoorbeeld ten gevolge van een prothese infectie, een complexe fractuur rond een prothese of een luxatie bij heupprothesen, kunnen als urgente (semi-spoed) zorg beschouwd worden. Daarom wordt in deze paragraaf de impact van de COVID-19-pandemie op deze urgente orthopedische revisiechirurgie aan heup- en knieprothesen beschreven.

Scherpe daling in aantal orthopedische revisie-ingrepen
Tijdens de eerste COVID-19-golf was er een scherpe daling te zien in het aantal revisie-ingrepen aan heup- en knieprothesen, waarbij op het laagste punt 25% van het verwachte aantal revisie-ingrepen werd uitgevoerd. In de tussenperiode kwam het aantal terug op het niveau van 2019, met een beperkte toename tot 120% aan het eind van de tussenperiode. Tijdens de tweede COVID-19-golf nam de verhouding weer af tot 75% van het verwachte niveau (Figuur 1).

Figuur 1. Orthopedische revisie-ingrepen per week

Revisie-ingrepen relatief vaker bij kwetsbare patiënten
Patiënten die een revisie-ingreep aan de heup- of knie ondergingen in de eerste COVID-19-golf hadden vaker een kwetsbaardere gezondheid (een hogere ASA-score); ze hadden in het algemeen ook een lagere BMI in vergelijking met patiënten die in dezelfde periode in 2019 een revisie-ingreep ondergingen. In de tweede COVID-19-golf zien we een patiëntpopulatie vergelijkbaar met 2019. Dit komt waarschijnlijk doordat tijdens deze golf meer revisiezorg verricht is voor een breder spectrum aan indicaties. In de eerste COVID-19-golf hebben meer patiënten een revisie-ingreep aan de heup ondergaan dan aan de knie. Dit is hoogstwaarschijnlijk het gevolg van heuprevisie ingrepen die niet onbehandeld konden blijven zoals revisie ingrepen vanwege (verdenking op) infectie of een complexe fractuur rond een prothese. Revisie-ingrepen werden in de eerste COVID-19-golf relatief vaker uitgevoerd in academische centra en relatief minder vaak in zelfstandig behandelcentra. Dit zou het gevolg kunnen zijn van patiëntkenmerken (hogere ASA-score) en indicaties waarvoor een revisie-ingreep noodzakelijk was. In de tussenperiode en in de tweede COVID-19-golf is de verdeling van revisie prothesiologie vergelijkbaar met 2019 (Tabel I).

Vaker revisies vanwege infectie en fractuur rondom de prothese in 2020
Het type revisie-ingreep dat werd uitgevoerd in de eerste COVID-19-golf was vaker een verwijdering van de prothese of een revisie-ingreep waarbij een van de vaste componenten van de prothese werd vervangen (major revisie). Er zijn in deze periode duidelijk meer revisies vanwege (verdenking op) infectie en fractuur rondom de prothese verricht. Dit suggereert dat de (beperkte) operatiecapaciteit gebruikt is voor urgente patiënten met een geïnfecteerde prothese of een complexe fractuur rondom de prothese. Een geïnfecteerde prothese kan snel leiden tot levensbedreigende ziekteverschijnselen (sepsis). Daarnaast is het van belang om de tijd tussen de eerste tekenen van infectie (bijv. wondlekkage en koorts) en de revisie-ingreep zo kort mogelijk te houden voor het bestrijden van de infectie en het behoud van de prothese. Ook fracturen rondom de prothese kunnen niet onbehandeld blijven door ernstige pijnklachten en immobiliteit. Deze behandelkenmerken normaliseerden naar dezelfde verhouding als in 2019 in de tussenperiode en tijdens de tweede COVID-19-golf (Tabel 2).

Beschouwing

In de orthopedische semi-spoed zorg moet een patiënt met een acuut probleem binnen 24-48 uur geopereerd worden. Voorbeelden van deze operaties zijn de revisie-chirurgie van heup- en knieprothesiologie (vanwege o.a. prothese-infecties en fracturen rondom prothesen). Ondanks de urgentie van deze revisie-ingrepen zien we toch een flink diepe dip in deze operaties tijdens beide COVID-19-golven. Dit suggereert dat de orthopedische revisie-chirurgie toch veelal uitgesteld lijkt te zijn tijdens de COVID-19-pandemie, met name tijdens de eerste COVID-19-golf. De ingrepen die wel uitgevoerd zijn, vonden relatief vaker plaats vanwege (verdenking op) infectie en complexe fracturen rondom de prothese van heupprothesen. Het niet behandelen van een geïnfecteerde prothese kan leiden tot ernstige algehele ziekteverschijnselen inclusief een eventuele sepsis. Ook zijn de revisie-ingrepen die tijdens de eerste COVID-19-golf zijn uitgevoerd relatief vaker een verwijdering van de gehele prothese of een uitgebreide (‘major’) revisie, een revisie waarbij tenminste een van de vaste componenten (bijv. heupsteel en/of heupkom) wordt vervangen.

Deze analyse maakt duidelijk dat, net als bij de electieve primaire prothesiologie, een flink stuwmeer aan patiënten is ontstaan die wachten op een revisie-ingreep aan hun heup- of knieprothesen. In de eerste periode zijn alleen patiënten met urgente orthopedische zorg behandeld. De overige patiënten die wachten op een revisie-operatie van hun heup- of knieprothesen, zijn weliswaar niet urgent of semi-acuut, maar hebben vaak een slechte kwaliteit van leven. Ze hebben veel pijn, een slechte mobiliteit en ernstige beperkingen in het uitvoeren van dagelijkse activiteiten. De uitdaging is om deze opgelopen wachttijden in te halen en daarbij zeker ook de kwaliteit van leven van deze patiëntengroep mee te nemen in de overwegingen welke patiënt wanneer aan de beurt komt.